وبلاگ گردشگری
» معرفی مجموعه گنج علی خان کرمان
معرفی مجموعه گنج علی خان کرمان
کرمان دیاری می باشد که طیف گسترده ای از جاذبه های گردشگری و مکانهای دیدنی را در خود جای داده است. مکانهای دیدنی کرمان از خشکی کویر شهداد را شامل می شود تا سرسبزی باغ شاهزاده ماهان. بناهای تاریخی این شهر هم هواداران خاص خود را دارد. مجموعه گنجعلیخان که شامل مسجد، کاروانسرا، مدرسه و حمام می باشد در کنار بازار گنجعلی خان کرمان واقع شده است. یکی از قسمتهای تماشایی این مجموعه حمام آن است. این حمام متعلق به سده یازدهم هجری قمری و دوران صفوی می باشد. آن را می توان گنجینه ای بی همتا از ترکیب هنر زیبای معماری و به کار بردن مصالح مختلف همراه با کاشیکاری ها، نقاشی ها، مقرنس کاری ها، حجاری ها و گچبری ها نام برد.
گنجعلی خان از حاکمان کرمان بود که در سال‌های فرمانروایی خود خدمات زیادی به این شهر تاریخی نمود. قسمت عمده‌ای از خدمات وی ساخت بناهایی بود که امروزه میراث ماندگار این فرمانروایی هستند. یکی از مشهورترین و گسترده‌ترین اقدامات عمرانی وی مجموعه گنجعلی خان می باشد. این مجموعه از قسمتهای گوناگونی مثل: میدان، کاروانسرا، حمام، مدرسه، مسجد، حمام و آب انبار شکل گرفته است. این بناها در دوران صفوی و عهد حکومت شاه عباس بنا شدند و در طول سال‌های ۱۰۰۵ه.ق تا ۱۰۲۱ه.ق این ساخت و ساز ادامه یافت. معمار مجموعه «استاد سلطان محمد معمار یزدی» می باشد و تمام مجموعه را بر شیوه‌ی معماری اصفهانی ساخته است.
قسمت های مختلف مجموعه گنجعلیخان کرمان
مجموعه‌ی تاریخی و مهم گنجعلیخان دقیقا در مرکز شهر کرمان بنا شد تا مردم بتوانند به آن دسترسی مناسبی داشته باشند.قسمتهای گوناگون مجموعه‌ی گنجعلیخان شامل میدان، مدرسه یا کاروانسرا، حمام، مسجد، آب انبار و ضرابخانه است. در ادامه مطلب به معرفی هر بخش از مجموعه گنجعلیخان می پردازیم.
میدان گنجعلیخان
محوطه مستطیل شکل به طول ۱۰۰ و عرض ۵۰ متر در این مجموعه قرار دارد که به آن میدان گنجعلیخان می‌گویند و بازار حمام آب انبار ضرابخانه مدرسه و مسجد در پیرامون آن به چشم می‌خورند.
مدرسه گنجعلیخان
مدرسه گنجعلیخان یا کاروانسرای گنجعلیخان در شرق میدان شهر کرمان واقع شده است. اکنون به مدرسه قدیمی، کاروانسرا می‌گویند. سَردر کاروانسرا یک کتیبه کاشی معرق به خط علیرضا عباسی وجود دارد که نشان می‌دهد تاریخ احداث مدرسه یا کاروانسرا مربوط به سال ۱۰۰۷ هجری می‌باشد. این مدرسه با ایوان‌ها و حجره‌هایی در دو طبقه بنا شد تا طُلاب بتوانند از آن به عنوان محل تحصیل و مباحثه استفاده نمایند. مهمترین خصلت مدرسه گنجعلیخان کاشی کاری نمای داخلی مدرسه می باشد که در آن کاشی معقلی و معرق به کار رفته است. این نوع کاشی نمونه‌هایی نادر از کاشی کاری عصر صفویه به حساب می‌آیند.
حمام گنجعلیخان
ورودی حمام گنجعلیخان در بازار و ضلع جنوبی میدان واقع شده است. برای تزئین حمام از کاشیکاری، نقاشی، مقرنس و کاربندی استفاده گردیده است. در سَردَر حمام تزئینات نقاشی وجود دارد که نام استاد سلطان محمد معمار یزدی بر روی آنها حک گردیده است. درِ ورودی حمام از طریق یک راهروی خمیده به یک هشتی کوچک به سربینه می‌رسد. سربینه حمام گنجعلیخان خیلی بزرگ می باشد که از طریق غرفه‌های بزرگ و کوچک به هم متصل می‌گردند. سقف گنبد سربینه، گرمخانه و سایر قسمت‌ها دارای کاربندی‌های خیلی دیدنی و اِزاره‌های کاشی کاری شده هستند.
در وسط حمام گنجعلیخان کرمان یک حوض سنگی قرار دارد که مورد توجه گردشگران واقع می‌شود و خیلی تماشایی است. این حمام در زمره زیباترین حمام‌های تاریخی ایران به حساب می‌آید.
موزه حمام گنجعلیخان
در سال ۱۳۵۵ حمام گنجعلیخان کرمان به موزه مبدل شد. مجسمه‌های جالبی در حالت‌های گوناگون در بخش سربینه و گرمخانه به نمایش گذاشته شدند تا حال و هوای حمام‌های قدیمی ایران را تداعی نمایند. این حمام در واقع به صورت نمایشگاهی از اشیا و لوازم حمام‌های سنتی ایرانی ایجاد شد که در آن نمونه‌هایی از وسایل قدیمی استحمام مثل زیرانداز، بقچه، قطیفه، لباس‌های اصیل، قلیان و چپق، وسایل حجامت، جای لیف و صابون، تشت و تاس در معرض دید همگان قرار دارد. مجسمه‌های این حمام به همت سید جمال میر بابائی ساخته شد و نصب گردید که خیلی واقعی هستند.
ضرابخانه گنجعلیخان
این بخش در ضلع شمالی میدان و مقابل حمام واقع شده است. نقشه ضرابخانه گنجعلیخان هشت ضلعی می باشد که با گنبد مرکزی و چهار غرفه یا اتاق در چهار زاویه آن درست شد. این بنا بعد از تعمیرات مفصل به موزه سکه کرمان تبدیل شد. جالب است بدانید که از گذشته تا اکنون از ضرابخانه و بازار مسگرها جهت ضرب مس کرمان استفاده می‌شد.
آب‌انبار گنجعلیخان
از دیگر بناهای مجموعه‌ی گنجعلیخان کرمان آب انبار آن می باشد که در تاریخ ۱۰۲۹ هجری قمری توسط علیمردان خان پسر گنجعلیخان ایجاد شد. این ساختمان به آب انبار علیمردان خان معروف می باشد.
مسجد گنجعلیخان
این مسجد در شمال شرق میدان گنجعلیخان واقع شده است. صحن مسجد کوچک است اما ساختمانش زیباست. برای تزئین مسجد گنجعلیخان از ترکیب گچبری، نقاشی و مقرنس استفاده گردیده است. در این مسجد کتیبه‌های عالی به خط ثلث قرآنی قرار دارد که توسط شهاب الدین کرمانی نوشته شده اند. در متن کتیبه به اسامی گنجعلیخان چاکر عباس شاه، استاد سلطان محمد معمار یزدی و تاریخ احداث مسجد در سال ۱۰۰۷ هجری قمری اشاره شده است.
