کاخها همیشه جزء رازآلودترین و جذابترین مکانهای دیدنی شهرها هستند. ساختمانهای بزرگ با اتاقهای بسیار و راهروهای تودرتو که هزاران قصه را در دل خود جای دادهاند. شاید اسامی زیادی از کاخها بارها به گوش ما خورده باشد، ولی هیچگاه در بین شکوه و زیبایی آن غرق نشده باشیم. کاخها هم آدم را به اوج شکوه و زیبایی میبرند و هم فانی بودن زندگی پر زرق و برق را به ما یادآوری میکنند.
کاخ نیاوران در منطقه شمیرانات و شمال شهر تهران، یکی از همین کاخهای تماشایی است که روزگاری محل برو و بیا و زندگی صدها آدم با قصه های متفاوت بودهاست. از شاهان و شاهزادگان گرفته تا سفیران و خدم و حشم و خادمان.
این کاخ، یکی از قدیمیترین و بزرگترین بناهای تاریخی شهر تهران می باشد که به دلیل وسعت و قدمت تاریخی اهمیت بسیاری دارد و در گوشه شمال شرقی باغ نیاوران قرار گرفته است. وسعت مجموعه نیاوران که شامل کاخها و باغ تاریخی نیاوران است، وسعتی در حدود یازده هکتار دارد.
علت نام گذاری کاخ نیاوران
در گذشته باغ نیاوران دوازده هکتار و پر از نیزار بوده است . مردم به آن منطقه می رفتند و نی جمع آوری می کردند . به همین علت به آن محل " نی آوران " می گفتند که به تدریج به نیاوران تغییر نام داد .
سبک معماری
کاخ نیاوران با ستون های بی مانند و با شکوه و کاشی کاری های بی نظیر اطراف آن در همان بدو ورود هر بازدید کننده ای را به سوی خود جذب می کند. از دیگر نکاتی که این کاخ را خیلی خاص و منحصر به فرد کرده است سقف باز شوی ساختمان می باشد که اگر مسئولین مربوطه اجازه دهند می شود از سقف باز شده آسمان را دید و لذت بصری بسیاری برد. در آن لحظه انگار زمین شما مجلل ترین ساختمان شهر و سقف شما آسمان همه ی دنیا است. حس جالبی است که به تجربه کردنش می ارزد.
ورودی و باغ کاخ نیاوران تهران
به فرمان ناصرالدین شاه کاخ صاحبقرانیه به مجموعه اضافه میگردد و احمد شاه هم فرمان ساخت کوشک احمد شاهی را میدهد. در قسمت ورودی، اتاقک کوچکی قرار دارد که بایستی بلیط را از آنجا تهیه نماییم. بلوار اصلی نسبتا طویلی حد فاصل در اصلی و کاخها است. درختان این باغ خیلی دیدنی و قدیمی هستند.
کوشک احمد شاهی
کوشک احمد شاهی نخستین کاخ مجموعه است که پس از ورود میبینیم. کاخ یک ساختمان دو طبقه آجری قاجاری می باشد و قرار بوده یک عمارت ییلاقی موقت باشد. کوشک احمدشاهی در بیشتر سالهای پس از انقلاب غیرقابل بازدید بوده و در حال حاضر نیز در حال مرمت می باشد. حوض مرمر کاخ که در سرسرای اصلی واقع شده و اتاق موسیقی که در طبقه دوم است، از قسمتهای تماشایی عمارت به حساب میآید.
از کوشک احمد شاهی برای مدت کوتاهی به عنوان دفتر کار رضاشاه و محمدرضا شاه پهلوی استفاده میشده است و در سایر مواقع دفتر کار اشخاص رده بالای نظامی بوده است. در دوره پهلوی دوم این محل، محل مهمانیهای نیمه رسمی بوده است و از مهمانان و دیپلماتهای خارجی که در ایران مهمان به سر میبردند، در آن پذیرایی میشده است.
ساختمان اصلی کاخ نیاوران تهران
کاخ نیاوران، اقامتگاه دایمی خانواده سلطنتی در زمان پهلوی دوم بوده است. این کاخ را از روی عمارت پتی تریانو در کاخ ورسای ساختهاند. در آپارتمانهای متعدد کاخ نیاوران، فرزندان شاه سابق اقامت داشتند. کاخ به جز این آپارتمانها یک سرسرا نیز دارد. یک سالن مجهز سینما در کاخ نشان میدهد که خانواده سلطنتی سابق فیلمهای تاریخ سینما وهمچنین فیلمهای روز ایران و دنیا را تماشا میکردند.
تالار غذاخوری و پذیرایی با نقاشیهای باارزش و ظروف نفیس اروپایی پوشیده شده و فرشهای دیدنی و نفیس ایرانی در کف آنها به چشم میخورد.
کاخ صاحبقرانیه
کاخ صاحبقرانیه را ناصرالدین ساخت و حتی قسمت بزرگی از حرمسرا را هم به آن منتقل نمود. فیلمهای سینمایی و تاریخی بسیاری در این کاخ فیلمبرداری شده است، مانند کمال الملک، دلشدگان، سلطان صاحبقران، شازه احتجاب و میرزا کوچک خان.
این کاخ گذشته از زیبایی، از لحاظ تاریخی هم بسیار مهم بوده است. همین جا بود که مظفرالدین شاه فرمان مشروطه را امضا نمود. اول قرار بوده مراسم ازدواج محمدرضا پهلوی و فوزیه هم در این کاخ برگزار گردد، ولی آن سال به قدری هوا سرد شد که مراسم در جای دیگری برگزار شد.
گفته میشود اتاق های ضد صدای این کاخ محل برگزاری برخی از مهمترین مذاکرات آخرین شاه ایران بوده است.
در حال حاضر تنها جایی از کاخ که قابل بازدید است، تالار جهان نما می باشد. این تالار پر از آینه کاریهای ظریف و تزیینات باارزش است. طبقه پایین یک حوضخانه دارد که در دوره ناصرالدین شاه قسمت ورودی حرمسرا بوده است. ولی بعدها و در دوران پهلوی از این قسمت برای برگزاری مهمانیهای غیر تشریفاتی مورد استفاده واقع میشده است.
موزه خودروهای اختصاصی در کاخ نیاوران تهران
افرادی که عاشق ماشینهای کلاسیک و موتورهای سنگین هستند، این قسمت کاخ را از بقیه بخشها بیشتر دوست دارند. مجموعهای از ماشینها و موتورهای قدیمی و گرانبها در موزه اتومبیلهای کلاسیک بازدید شما را تکمیل میکند.