جاذبه های گردشگری - کاخ عالی قاپو اصفهان

«درگاه باشکوه» شهر اصفهان یا عالی قاپو، ورودی دولتخانه صفوی، شکوه و عظمت میدان نقش جهان است. این کاخ، به مثابه قدرت دنیوی صفویه در مقابل بخش اخروی تر و مذهبی تر آن و روبروی مسجد شیخ لطف الله قرار گرفته و با وجود بازار بزرگ و قدیمی اصفهان در ضلع دیگر میدان، سه عنصر اقتصاد، فرهنگ و سیاست را در کنار جاذبه مردمی میدان ایجاد نموده است.

این کاخ که بعضی احداث اولیه آن را به دوران تیموری نسبت می‌دهند، اکنون یک درب اصلی به طرف میدان امام دارد، ولی پیش‌تر 5 در ورودی داشته است. جذابیت بااهمیت عالی قاپو، در ایوان بزرگ جلوی آن می باشد که حوضچه آب میان آن خنکای تابستان را برای شاهان صفی مهیا می‌کرد. از فراز آخرين طبقه كاخ عالي‌قاپو و تالار مجلل آن، شاهان صفوي و ميهمانان آنها به تماشاي بازي چوگان، چراغاني، آتش‌بازي و نمايش‌هاي ميداني می نشسته‌اند.

این عمارت که از روبرو گویی فقط سه طبقه دارد، در حقیقت شش طبقه مجزا دارد که هر یک کارایی خاص خود را داشته‌اند. عالی قاپو، با مینیاتورکاری هایی ظریف و هنرمندانه پوشیده شده است. گچ بری‌های آن در اتاق صوت طبقه ششم به شكل چليپا طراحي شده است و فضایی دلنشین ایجاد کرده که خاصیت اكوستيكي موسیقیایی منحصر به فردی دارد. با آنکه پس از دوره صفویه به تزئینات بناها خسارات جبران ناپذیری وارد شده است، هنوز شاهکارهایی از گچ‌بری‌ها و نقاشی‌های دوران صفویه را در بر دارد و بازدید‌کنندگان را به تحسین وا‌دار می‌کند. مینیاتورهای هنرمندانه رضا عباسی، نقاش مشهور عهد شاه عباس، نقاشی‌های گل و بوته، شاخ و برگ، اشکال وحوش و طیور و گچبری‌های زیبای آن به شکل انواع جام و صراحی در تاق‌ها و دیوارها تعبیه شده است و شاه صفوی و مهمانان وی، از تالار همین عمارت به تماشای نمایش‌های میدانی می‌پرداختند.

هم اکنون عالى قاپو بزرگترین کاخى می باشد که ممکن است در یک پایتخت وجود داشته باشد. پس می‌توان گفت ‌این کاخ در دوران صفویه از بهترین کاخ‌های چهان به شمار می‌رفته و از این روی، دارای تمام مزایا و محاسن بوده و آنچه لازمه یک کاخ سلطنتى بوده است در آن وجود داشته است. در سفر به اصفهان شاید یکی از جذاب ترین قسمت‌های سفر شما بدون تردید بازدید از این کاخ با شکوه باشد، چرا که عالى قاپو بزرگترین کاخ به جا مانده از عهد صفویه و جزء بهترین کاخ‌های جهان محسوب می‌شود که دیدنش برای هر بیننده‌ای جذاب و تماشایی خواهد بود.

علاوه بر تمام این توصیفات آنچه که این بنا را به جاذبه‌ای حیرت انگیز در اصفهان مبدل کرده است فقط قدمت تاریخی آن نیست، بلکه تزیینات چشم نواز آن است که هر چشمی را به خود خیره می‌کند. گچ بری های هنرمندانه در این بنا در اوج ظرافت انجام شده‌اند و یکی از شاهکارهای هنر ایرانی را به تصویر می‌کشند. تا همین چند دهه اخیر بنای عالی قاپو با ارتفاعی حدود ۳۶ متر تا کف بازار اصفهان، بلندترین عمارت چند طبقه در شهر به حساب می آمد و قامتش خیلی دیدنی بود. حالا این اثر با قدی برافراشته در گوشه‌ای از نقش جهان خودنمایی می‌کند و ما را به جهان درون خود می کشاند.

نام گذاری کاخ عالی قاپو

همه چیز از زمانی شروع می شود که شاه عباس کبیر، پادشاه مقتدر صفویه، اصفهان را به قزوین برای پایتختی مناسب تر می بیند و بساط پایتختی حکومت قدرتمند خود را به اصفهان منتقل می کند. کاخ ها و درباری درخور در اصفهان ساخته می شود و دورتا دور میدان نقش جهان بازار، مساجد و مدرسه ساخته می شود. پایتختی قدرتمند و وسیع شکل می گیرد که طبق اعتراف جهانگردان آن روزها به قدری بزرگ و مجهز بود که کمتر پایتختی در دنیا به گرد پایش می رسید. ولی این دربار و کاخ پادشاهی نیازمند یک ورودی شکوهمند بود که شایسته دم و دستگاه صفوی باشد، آن هم در روزهایی که عثمانی ها که رقیب و دشمنی نیرومند برای ایران بودند کاخ ها و عمارت های خیلی باشکوهی را علم کرده بودند. عالی قاپو در ضلع غربی میدان نقش جهان و روبروی مسجد شاهی شیخ لطف الله درست همان چیزی بود که شاه عباس مد نظر داشت.

در وجه تسمیه عالی قاپو دو نظریه معروف وجود دارد. نخست اینکه شاه عباس بزرگ به سبب ارادتی که به امام نخست شیعیان داشته است دربی نقره ای را پیشکش حرم شریف کرده و درب سابق را برای تبرک دستگاه حکومت خود به اصفهان منتقل کرده و در محل ورودی کاخ ها در میدان نقش جهان نصب می کند، در این نظریه عالی در واقع همان علی و قاپو در زبان ترکی به معنای در است و عالی قاپو اشاره به در علی دارد. ولی در نظریه دوم عالی به معنای بلند و رفیع و قاپو به معنای در است و این ترکیب معنای درگاه بلند را می رساند که برگرفته از ورودی های مجلل دربار عثمانی است که در موقع ورود به دربار پادشاهی باید با حالت تعظیم و کمی خمیده وارد کاخ های سلطنتی شوید که نشانگر اقتدار و شکوه و کرنش در برابر این دستگاه حکومتی است.

مهم‌ترین بخش‌های عمارت کدام‌اند؟

بازدید از تمام بخش‌های کاخ عالی قاپو می‌تواند جذاب و دلنشین باشد. ولی پرطرفدارترین بخش آن را می‌توان ایوان دانست. ایوانی که در بالای پله‌های شاهی واقع شده و در گذشته بخشی از ساعت‌های فراغت صفویان در آن سپری می‌شد. پشت ایوان تالاری بزرگ قرار گرفته است که دیوارهای آن در گذشته سراسر آینه کاری بوده است. امروزه از این آینه‌کاری‌ها فقط بخش‌های پراکنده‌ای به جا مانده است. از ایوان کاخ می‌توانید نمای تماشایی از میدان نقش جهان را پیش روی خود ببینید.

۰ نظر / ۲۸۲ بازدید