» جاذبه های گردشگری - مسجد جامع عتیق قزوین

جاذبه های گردشگری - مسجد جامع عتیق قزوین

مسجد جامع کبیر با مناره های با شکوه، ایوان های رفیع و گچبری های نفیس آن از آثار مهم دوره های اسلامی به حساب می آید. قدیمی ترین قسمت مسجد، پس از آثار چهار طاقی ساسانی که در زیر مقصوره قرار گرفته است، طاق هارونی می باشد که در زمان “هارون الرشید”در سال ۱۹۲ ﮬ.ق ساخته شده است. مهم ترین و زیبا ترین بخش این مسجد، مقصوره و گنبد سلجوقی آن بوده و دارای پنج کتیبه گچبری به خط کوفی می باشد و نفیس‌ترین آن کتیبه‌ای است که در آن سوره بقره به طور کامل اجرا شده است و از شاهکارهای خط کوفی تزئینی به حساب می‌آید.

سایر بخشهای مسجد، مربوط به دوره های بعد تا پایان عصر قاجاریه است. ایوان شمالی و دو مناره کاشیکاری شده آن زمان شاه تهماسب و ایوان غربی آن در دوره شاه سلیمان صفوی بنا شدند. ایوان جنوبی که زیباترین ایوان مسجد است در زمان سلطنت”شاه عباس دوم”به مدخل مقصوره اضافه گردید.

مسجد جامع عتیق، کهن‌ترین مسجد جامع

مسجد جامع عتیق قزوین را کهن‌ترین مسجد جامع ایران می‌دانند. این بنا در قدیمی‌ترین خیابان ایران یعنی خیابان سپه واقع شده است. در گذر تاریخ خشت‌خشت و آجربه‌آجر این بنا تکبیر‌ها و اذان‌های زیادی را به گوش مردم دوران رسانده‌ و چه بسیار نمازگزارانی را در این بنا به سجده در آورده‌اند. این مسجد بعد ازسال‌ها و باگذر حوادث تاریخی ازجمله حمله مغول‌ها، همچنان پابرجا و نماینده هنر اسلامی است.

علاوه‌ بر آن مسجد جامع را بزرگ‌ترین مسجد جامع ایران نیز می‌دانند. به‌همین علت نام آن مسجد عتیق یا مسجد جامع کبیر می باشد. این بنای عظیم و تاریخی وسعتی بیشتر از3500 متر دارد.

بنای اولیه مسجد بر بقایای آتشکده‌ای از دوران ساسانیان احداث شده است. این بنا به فرمان هارون‌الرشید، خلیفه عباسی در سال 192 هجری بنا شد. ولی ظاهرا هارون‌الرشید در ساخت این مسجد تنها نبوده است و دو نفر دیگر به نام‌های قاضی‌ابوالحسن‌محمدبن‌زکریا و صاحب‌بن‌العباس‌بن‌سریح نیز در ساخت آن شرکت داشتند. مسجد عتیق در قرن هفتم در‌های مختلفی داشت؛ ولی امروزه دو ورودی از قسمت شرقی و یک ورودی در شمال‌غربی دارد. ورودی شرقی کنار خیابان شهدا یا سپه، در سال ۱۰۷۴ در دوران شاه‌عباس دوم بنا شده است.

ایوان، زیبایی در معماری ایرانی

این مسجد مثل بسیاری از بناهای تاریخی ایران سبک چهار ایوانی دارد. این چهار ایوان در چهار سمت حیاط مربعی قرار گرفته‌اند. ایوان شمالی و مناره‌های کاشی‌کاری شده نفیس مسجد جامع، یادگار دوره فرمانروایی شاه طهماسب صفوی است.

ایوان‌ جنوبی خیلی باشکوه است و در راهروی آن دو ستون بزرگ قرار دارد که بر هریک لوحه‌هایی از جنس سنگ مرمر نصب گردیده است. ایوان غربی به فرمان شاه سلیمان صفوی در سال ۱۰۸۱ قمری بنا شده است. همچنین ایوان شرقی که خیلی ساده و فاقد تزیینات است، در دوران ناصرالدین‌شاه به بنای مسجد افزوده شد. در هر سمت ایوان‌ها، رواق‌هایی است که نام امامان جماعت زمان روی آن‌ها حک شده است. در سمت رواق‌های جنوبی نیز دو سکو به نام‌های طاق هارونی و طاق احمدیه دیده می‌شود.

گنبد آجری، شاهکار هنری قزوین

گنبد آجری دوپوش این مسجد باشکوه توسط امیر خمارتاش عمادی در سال‌های ۵۰۰ تا ۵۰۹ هجری قمری ساخته شد. گنبد فیروزه‌ای رنگ مسجد در ضلع جنوبی قرار گرفته است و پنج کتیبه گچ‌بری شده تماشایی دارد. این کتیبه‌ها از شاهکارهای هنر ایرانی به‎ شمار می‌آید و علی‌رغم هجوم خانمان‌سوز مغول، همچنان استوار و پرشکوه باقی‌مانده است. کتیبه اول به خط ثلث و قلم درشت در هشت ضلع گنبد گچ‌بری شده است. در این نوشته نام سازنده و مدت ساخت آن را می‌شود دید. کتیبه دوم هم به خط کوفی جلی خیلی زیبا است. همچنین کتیبه سوم به خط کوفی مارپیچی است که کل سوره بقره را شامل می‌گردد. کتیبه چهارم نیز به خط نسخ ثلث و کتیبه پنجم به خط نسخ کوفی است و در آن شرح تقسیم آب قنات نوشته شده است.

کتیبه‌ها

این مسجد کتیبه‌های قدیمی و تمشایی دارد. باوجود آن که قسمتی از کتیبه‌ها در گذر زمان تخریب شده؛ ولی باز هم از دیدن آن‌ها سیر نمی‌شوید.

دری که در جهت طاق‌نمای شمالی باز می‌گردد، از کتیبه قر‌آنی با رنگ آبی لاجوردی پوشیده شده است. همچنین کتیبه‌ای باریک میان این دو طبقه قرار دارد که به خط نستعلیق و رنگ لیمویی نوشته شده است و مربوط به دوران شاه عباس دوم صفوی است. علاوه‌ بر این کتیبه‌ای به نسخ عالی از سوره جمعه سردر غرفه بالایی قرار گرفته است که به رنگ طلایی در کاشی لاجوردی نقش شده است. دو سمت درگاه‌های زیر گنبد، لوحه‌هایی از جنس سنگ مرمر هم قرار دارد.

مرمت اولیه مسجد

این مسجد در طول تاریخ بارها مرمت و بازسازی گردید. مرمت ایوان جنوبی که در جریان هجوم مغولان به آتش کشیده شده بود، مهم‌ترین خرابی‌ها و خسارات مسجد بودند. طبق مستندات تاریخی و به‌گفته مورخین، نخستین مرمت‌ در سال 393 هجری توسط ابواحمدکسائی صورت گرفت و در سال 413 هجری بار دیگر به فرمان سالار ابراهیم مرزبان تغییراتی در بنا انجام شد.

آب انبار، زیرزمین تاریخی بنا

آب انبار یکی از دیدنی‌ترین قسمتهای مسجد است. این آب انبار بزرگ و قدیمی در دوره صفوی و توسط یکی از امرای شاه سلیمان‌صفوی احداث شده است. این قسمت از مسجد ساختمان ساده و بدون تزیینی دارد؛ ولی باوجود این باز هم وقتی از کنار آن عبور کنید، بی‌اختیار محو تماشای آجر‌های قدیمی آن می‌شوید. دیوارهای آب انبار حدود 2.5 متر قطر و مخزن آن گنجایشی برابر با 1800 متر مکعب آب را دارد. برای رسیدن به شیر آب انبار بایستی 32 پله سنگی را پشت‌سر بگذارید. همچنین می‌توانید کتیبه مرمرین به خط زیبای نستعلیق ممتاز را هم در آب انبار ببینید.

قناتی که هنوز جاری است

بین حوض بزرگ حیاط و ایوان شرقی، آبخوره‌ای وجود دارد که اگر از پلکان آن پایین بروید به قنات خمارتاش خواهید رسید. آب این قنات با عبور از وسط آبخوره به طرف جنوب شهر می‌رود و در خارج دروازه شاهزاده‌ حسین جاری می‌گردد.

موزه سنگ و سفال

در سال 1392 به تصمیم میراث فرهنگی شهر قزوین، موزه مسجد عتیق در شبستان غربی افتتاح گردید. در این موزه انواع سفالینه‌ها، سنگ نگاره‌ها، کاشی و انواع گچ‌بری‌ها به‌ نمایش درآمد تا میزبان علاقه‌مندان و گردشگران باشد.

موزه دریچه‌ها

این موزه در انتهای راهرو شرقی واقع شده است. در و پنجره‌های قدیمی و ارسی در این قسمت به نمایش درآمده‌اند. این موزه در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است.

چرا بازدید از مسجد جامع قزوین پیشنهاد می‌شود؟

این مسجد یکی از شاهکارهای معماری اسلامی بوده و قدمت خیلی زیادی دارد. در حقیقت شما با ورود به مسجد جامع قزوین با سبک معماری و نوع ساخت مساجد در زمان خلفای عباسی آشنا می‌شوید. علاوه بر آشنا شدن با سبک معماری، می‌توانید اطلاعات تاریخی خیلی زیادی از آن دوران کسب کرده و حتی با نوع سبک زندگی مردم آن زمان و اعتقادات آن‌ها نیز آشنا شوید.

عظمت این بنای زیبا به اندازه ای چشم‌نواز و خیره‌کننده است که به محض ورود به مسجد جامع قزوین محو تماشای آن می شوید. با قدم زدن در حیاط مسجد جامع قزوین ساعت‌ها سرگرم عکاسی و تماشای معماری زیبای اسلامی خواهید شد و عکس‌های این گنجینه ملی را با بقیه دوستان خود در صفحه شخصی‌تان به اشتراک خواهید گذاشت.

تگ ها : جاذبه‌های گردشگری گردشگری مسجد جامع عتیق قزوین

۰ نظر / ۲۱۰ بازدید