» معرفی جنگل ارسباران در آذربایجان شرقی

معرفی جنگل ارسباران در آذربایجان شرقی

ارسباران نام منطقه‌ای پهناور، کوهستانی و جنگلی در شمال آذربایجان شرقی می باشد. این منطقه مرز مشخصی ندارد؛ در مجموع می‌شود گفت ارسباران منطقه‌‌ای بین شهرستان کلیبر تا سیه‌رود و از شهرستان اهر در جنوب تا رود ارس در شمال می باشد. کوهستان ارسباران شامل تمام این منطقه می‌شود ولی جنگل های ارسباران که همان منطقه حفاظت شده می باشد شامل منطقه کوچکتری می‌‌‌گردد.

در حقیقت نصف ناحیه کوهستان ارسباران در غرب آن شامل منطقه حفاظت شده دیزمار می‌شود که پس از پارک ملی کنتال واقع شده است. مرز این دو منطقه حفاظت شده رودی به نام «ایلنگه چای» می باشد. شرق این رود منطقه حفاظت شده ارسباران و غرب آن دیزمار می باشد.

جنگل های ارسباران از لحاظ اقلیمی خیلی شبیه به منطقه قفقاز بوده و البته تنها مرز آن با کوهستان قفقاز رود ارس می باشد.

کوه‌های مملوء از درخت که در میان آنها مراتع پراکنده دارد و روستاهایی دور از هم که مردم آنها همگی دامدار هستند زیست بوم ارسباران را می‌سازد. بیشتر این مراتع مکان زندگی عشایر دامدار منطقه است.

بارش باران در جنگل های ارسباران بیشتر از میانگین بارش سالانه در بقیه مناطق شمال غربی ایران است. بارندگی بیشتر و جاری بودن چندین چشمه و رودخانه موجب شده است تا به ارسباران نام‌های مثل «قره‌داغ» بگویند زیرا جنگل انبوه موجب سیاه دیده شدن کوه‌ها می‌شود.

ذخایر طبیعی جنگل ارسباران و دیدنی‌های شگفت‌انگیز آن

ارسباران یا به قول آذربایجانی‌ها قره داغ یکی از دوازده ذخیره‌گاه زیست کره می باشد که توسط یونسکو در داخل کشور ثبت شده‌اند. این ناحیه به وسعت ۷۲۴۶۰ هکتار از لحاظ طبیعی از شمال کوه قوشاداغ در جنوب شهر اهر شروع شده و تا رود ارس ادامه می‌یابد. البته این جنگل‌ها در خاک ارمنستان و آذربایجان هم قرار دارند و تنها مرزهای جغرافیایی موجب جدایی آن‌ها شده است. خنک بودن هوا شاید نخستین چیزی باشد که بعد از رسیدن به جنگل ارسباران توجه شما را جلب می‌کند.

در ایام نه‌چندان دور ارسباران محدوده وسیعی از رود ارس را بین جلفا تا مغان و کوه‌های سبلان، بزقوش و سهند در بر می‌گرفته ولی تخریب‌های گسترده و قطع این درختان موجب شده است روز به روز از وسعت آن کاسته شود. در حال حاضر جنگل ارسباران از شرق شهرستان مشگین‌شهر و مغان شروع شده و تا شهرستان تبریز و مرند در غرب ادامه می‌یابد و نواحی جنوبی آن با شهرستان سراب هم‌مرز می باشند.

تنوع جانوری و گیاهی جنگل ارسباران عالی است. این منطقه در سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۲ به علت نگرانی از وضعیت زیست‌محیطی و شکار بی‌رویه به عنوان منطقه ممنوعه و بعد از آن به ناحیه حفاظت شده تبدیل شد. با ثبت جنگل ارسباران به عنوان زیستگاه تحت حفاظت، نگرانی از تغییرات و بهره‌برداری ناپایدار از منابع سرشار آن کاهش پیدا کرده و امید است با نظارت و دقت بیشتر شاهد احیا و روند بهبود این نواحی باشیم.

دره و پارک جنگلی مکیدی

گونه های گیاهی این جنگل

در زمان حاضر در دامنه‌های جنگلی جنگل ارسباران (از ارتفاعات ۲۲۰ تا ۸۰۰ متر) و مراتع خرم (ارتفاعات ۸۰۰ تا ۲۲۰۰ متری) انواع گوناگون گونه‌های گیاهی و جانوری زیست دارند. ۱۴۰۰ گونه از مجموع ۲۴۰۰ گونه گیاهی شناسایی شده در آذربایجان متعلق به جنگل‌های ارسباران می باشد که غنای بالای این مناطق را نشان می‌دهد. پوشش گیاهی ارسباران را درختان و درختچه‌های ممرز، کیکم، سماق، زرشک، انار وحشی، سیب وحشی، گلابی وحشی، تمشک و زغال‌اخته تشکیل می‌دهد که به طور متراکم بر روی دامنه‌ کوه‌های فراوان این منطقه روییده‌اند. یکی دیگر از میوه‌های جنگلی که در جنگل ارسباران به وفور وجود دارد قره‌قات است که میوه‌ای ترش مزه داشته و در کشورهای اروپایی از آن جهت تهیه مرباهای نسبتا گران‌قیمت استفاده می‌کنند؛ به علاوه استفاده و دم کردن آن جهت جلوگیری از سکته قلبی و رقیق نمودن خون، توصیه گردیده است.

اگر خرداد ماه راهی جنگل ارسباران شوید زغال اخته‌های رسیده هم در جای جای جنگل یافت می‌شود که طعم دلنشین آن خاطره سفرتان را کامل خواهد کرد. بیشتر از ۲۵۰ گونه قارچ در دل خاک این ناحیه رشد می‌کنند که قارچ دنبلان مشهورترین و لذیذترین آن‌ها می باشد. برای یافتن این قارچ خوراکی و خوشمزه باید به بیشه‌های این ناحیه به ویژه در نزدیکی روستای دریلو بروید و بعد از کندن این قارچ مقوی، آن را به‌ شکل سرخ شده و یا کبابی و یا حتی همراه با مواد غذایی دیگر میل کنید.

علی آباد از جاهای دیدنی ارسباران

طبیعت بکر یک جنگل خاص

در پارک ملی ارسباران ۲۲۰ گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، پنج گونه دوزیست ۲۲ گونه ماهی و ۴۸ گونه پستاندار زیست دارند که نشان‌دهنده اهمیت اکولوژیک و زیست‌محیطی بالای آن می باشد. از جمله جانوران جنگل ارسباران می‌شود به کل‌ و بز، گراز، پلنگ، سیاه‌گوش، خرس قهوه‌ای، قره خروس قفقازی، کبک، دراج، قرقاول و انواع پرندگان شکاری و آبزی اشاره کرد. خوشبختانه در سالیان اخیر روند احیای یکی از گونه‌های منقرض شده منطقه ارسباران یعنی «مارال» شروع شده و با اختصاص فضایی به وسعت هفت هکتار در مرکز تحقیقاتی آینالو که شدیدا تحت محافظت می باشد، هفت راس مارال زیبا از پارک ملی گلستان به ارسباران، انتقال یافته‌اند.

ییلاق‌های مختلفی مانند ییلاق ایل بسطاملو، کوه‌های روستای کلیبر، چپرلی و آقداش، محل عشایر کوچ‌نشین این ناحیه می باشد که بازدید از چادر‌ها و تماشای زندگی این مردمان پرتلاش و مهمان‌نواز، خود تجربه‌ای عالی و خاص خواهد بود. چهار ایل عمده چلبیانلو، قاراچورلو، حاج علیلو و بیگ دیللو از قدیم‌الایام در ناحیه زندگی می‌کنند و محصولات لبنی و غذاهای محلی و سنتی این مردم یقینا جاذبه گردشگری بسیاری برای مسافران شهرهای شلوغ امروزی دارد.

مجتمع آب درمانی کلیبر

به تازگی با تاسیس مجموعه آب‌درمانی کلیبر که بزرگترین مجتمع آب‌درمانی کشور می باشد، این جاذبه گردشگری و درمانی هم به منطقه ارسباران اضافه شده است. این چشمه‌های آب‌گرم در نزدیکی روستای «متاللی» احداث شده است و دارای استخرهای سرپوشیده با سقف متحرک زنانه و مردانه، سونا، جکوزی، مجموعه رستوران، بوفه، کافه، سالن‌های ورزشی، بدنسازی، فضای بازی کودکان، زختکن‌های مجهز، پارکینگ، نمازخانه و واحد‌های تجاری می باشد. پیشنهاد می‌کنیم به دلیل امکانات خوب و طبیعت دیدنی منطقه حتما سفر به این مجموعه آب‌درمانی را در برنامه خود بگنجانید.

وجود درختان کهن که در بعضی از آبادی‌های ناحیه ارسباران قرار دارند و مورد احترام اهالی می باشند یکی دیگر از جاذبه های گردشگری و مکانهای دیدنی این ناحیه است. در روستای «کوانق» درخت کهنسال ۵۰۰ ساله‌ای قرار دارد که کاملا سرحال بوده و قطر آن تقریبا سه متر است. درخت سرو روستای صومعه هم که در قبرستان روییده و با حالت پیچ خورده خود از بقیه درختان سرو متمایز شده یکی دیگر از دیدنی‌های عجیب ارسباران می باشد. درختان کهنسال بلوط روستای چریق و درختان کهنسال چنار در روستاهای شاه‌حیدر، مکیدی و طوعلی سفلی از نمونه‌های دیگر می باشند. موقعی که به اتفاقات تاریخی و حوادثی که در اطراف این درختان رخ داده است، فکر می‌کنیم، شاید عظمت تاریخ کهن آن‌ها بیشتر از گذشته، روشن شود.

تاریخچه جنگل ارسباران

خیلی از اسناد تاریخی هم وجود چنین منطقه‌ای را در حاشیه جنوبی رود ارس تأیید نموده‌اند. به عنوان نمونه ابن هوقال جغرافی دان قرن ۴ هجری در کتابش به نام مسالک الممالک به نام این جنگل اشاره نموده است. او همچنین اشاره نموده است که مردم ترک در اینجا زندگی می‌کنند. اضافه بر این، یاقوت الحماوی در معرفی شخصیت بابک خرمدین هم از جنگل ارسباران اسم برده است. ارسباران به خصوص در معادلات سیاسی هم نقش مهمی داشته است. عباس میرزا، در هنگام سلطنت قاجارها که اهر را به عنوان میدان جنگ برای مبارزه با نیروهای روسی انتخاب نمود، مورد حمایت فوق العاده عشایر ارسباران قرار گرفت. مردمان این ناحیه همچنین نقش مهمی در جنبش مشروطه بازی کرده‌اند. ستارخان، یکی از رهبران جنبش مشروطه خواهی، مشهور به فرمانده ملی (سردار ملی) هم از اهالی این منطقه بود. یونسکو بیشتر از ۷۲۰۰۰ هکتار از اراضی منطقه را به عنوان ذخیره‌گاه کره زمین ثبت نموده است.

تگ ها : جاذبه‌های گردشگری گردشگری مکانهای دیدنی معرفی جنگل ارسباران آذربایجان شرقی

۰ نظر / ۳۸۷ بازدید