» معرفی ماسوله گیلان
معرفی ماسوله گیلان
روستای جذاب ماسوله کجاست؟
ماسوله گیلان روستایی پلکانی می باشد. البته هم اکنون دیگر به این روستای بزرگ و محبوب و پرهوادار شهر گفته میشود. در هر حال ماسولۀ زیبا در کنار همه ویژگیها و امکانات قابل توجه که موجب شده است به یک شهر مبدل شود از معماری دیدنی و چشمنواز پلکانی سود برده است. بدون شک در پهنۀ پهناور ایران زیبا روستاهای پلکانی مختلفی قرار دارند. اتفاقاً همه این روستاهای پلکانی جذابیت و محبوبیت دارند و همواره به عنوان یکی از بهترین مقاصد سفر شناخته میشوند. ایران زیبا کوههای فراوانی دارد و در طول تاریخ این کوههای بسیار، مکان مناسبی برای زندگی و سکونت انسان شناخته شدهاند. اماکن امنی که گاه بشر درون آن حفرههایی ایجاد نموده است و خانههایی ساخته است و گاهی اوقات بر سطح آن خانه بنا نموده است. در هر حال روستای قدیمی و شهر جدید ماسوله در استان زیبا و تماشایی گیلان از شهر رشت که مرکز استان به حساب میآید تنها به اندازۀ ۶۵ کیلومتر فاصله دارد و در سمت غربی این شهر جذاب قرار گرفته است. اگر قصد دارید برای شناخت بیشتر و بهتر ماسوله به سراغ کتابهای تاریخی بروید متوجه خواهید شد که این منطقۀ خارق العاده در حدود ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ سال پیش از امروز هم وجود داشته است. این روستا یا شهر زیبا و غنی، چه از نظر تاریخی و چه از نظر طبیعت و چه از نظر زیبایی و طراوت، در سراشیبی دامنۀ شمالی رشته کوههای البرز قرار گرفته است و به اندازۀ ۱۰۵۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. شاید حیرتبرانگیز و تحسینبرانگیز باشد اگر بدانید که در ماسولۀ دیدنی و زیبا میان پایینترین ارتفاع موجود تا بالاترین ارتفاع ممکن به اندازۀ ۱۲۰ متر اختلاف وجود دارد. پس انتظار میرود بین پایینترین ارتفاع و بالاترین ارتفاع از نظر شرایط اقلیمی و آب و هوایی هم اختلاف زیادی وجود داشته باشد.
وجه تسمیه نام روستای ماسوله
چنانچه در پی معنای نام ماسوله هستید، باید به مرجع زبان تالشی مراجعه نمایید. بر اساس روایات تاریخی، از حدود سدهی هشتم و نهم هجری شمسی، نام این ناحیه ماسوله بوده است. بسیار جالب است که این همه مدت تغییری در نام این ناحیه ایجاد نشده است. بعضی از مورخان باور دارند که در نزدیکی روستای ماسوله، کوهی با نام «ماهسالار» قرار داشته است که مردم محلی در آن دوره، در اثر کثرت استفاده، آن را «ماسالا» خطاب میکردند. «ماسالا» به تدریج به «ماسوله» تبدیل گردیده است.
ولی زبانشناسان اعتقاد دیگری دارند. آنها بر این عقیده هستند که نام ماسوله از دو واژه «ماس» و «اوله» شکل گرفته است. از لحاظ زبان شناسی، «ماس» به معنای کوه و قسمت دوم یعنی «اوله» به معنای بلند می باشد. حتی بعضی از زبانشناسان معتقد هستند که ه آخر نیز به معنای همانند می باشد. در نتیجه در ترکیب این کلمات میتوان به این نتیجه دست یافت که مقصود از ماسوله، «همانند کوه بلند» می باشد که با وجود ارتفاعات پیرامون، این وجه تسمیه منطقی به نظر میآید.
ماسوله چطور ساخته شد و چرا مهم است؟
در خیلی از مناطق کوهستانی ایران روستاهایی به شیوه پلکانی قرار دارد ولی در بین آنها تنها چند مورد مثل ماسوله شهرت پیدا کردند. این شهرت موجب گردید تا درآمد مردم وابسته به گردشگری شود.
این گونه که در تاریخ روایت شده است حدود هزار سال پیش در منطقهای که اکنون به آن ماسوله قدیم میگویند محلی بوده جهت خرید و فروش محصولات کشاورزی، لوازم فلزی، چرم، آذوقه زمستان و هر چیز دیگری که اهالی شمالی و جنوبی کوهستان تولید میکردند.
در آن زمان مسیر فومن به زنجان یک مسیر بااهمیت و حیاتی بوده است. ظاهرا در زمستانهای آن زمان این مسیر نسبت به سایر راهها بهتر بود. در نظر داشته باشید جادههایی مانند اسالم به خلخال وجود نداشت و هم اکنون هم اگر برفروبی مداوم صورت نگیرد طی چند ساعت بارش به سادگی بسته میشود.
نزدیکی قلعه رودخان به این منطقه هم بیانگر اهمیت استراتژیک مسیرهای این منطقه می باشد.
همین تجارت و عبور کاروانها موجب شد به تدریج عدهای در محل ماسوله قدیم ساکن شوند و مرکزی جهت مبادله کالا شکل بگیرد. این رونق تجاری تا جایی ادامه یافت که کاروانسراهایی در مسیر ایجاد شد.
در حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ سال پیش در اثر اتفاقی که دقیقا مشخص نیست چه بود، ساکنان ماسوله قدیم آنجا را ترک نمودند و ماسوله جدید را در فاصله ۱۰ کیلومتری ایجاد کردند. بعضی میگویند شیوع طاعون موجب این مهاجرت شد و برخی میگویند زلزله یا جنگهای محلی علت اصلی بوده است.
در زمین ماسوله قدیم یا کهنه ماسوله اکتشافهای زیادی صورت گرفته که نشان میدهد خانههایی در این منطقه وجود داشته، آهنگری میکردند و زندگی در جریان بوده است. حالا زمین صاف که فقط تکه سنگهایی در آن پراکنده شده به جای مانده است.
در ماسوله جدید هم حضور امامزاده عون و وفات ایشان در همین نقطه آنجا را به یک زیارتگاه مورد توجه بقیه روستاهای اطراف تبدیل کرد.
تمام این موارد که بیان شد در کنار چشمههای آب شرب فراوان و زمینهای سرسبز مناسب دامداری، موجب اهمیت ماسوله گردید.
طبیعت و طراوتی ناب و دلبرانه در ماسوله
ماسوله گیلان علاوه بر شکوه معماری روستاهای پلکانی و بافت تاریخی بیهمتا و خیره کننده از طبیعتی شگرف و دلنواز نیز برخوردار می باشد. در اطراف ماسولۀ زیبا سراسر سرشار می باشد از آبشارهای خروشان و جنگلهای سبز انبوه و کوههایی بلند و مرتفع. از جمله مهمترین آبشارهای جاری در حوالی شهر ماسوله میشود به آبشار رودخان، آبشار لارچشمه، آبشار کوشم و آبشار تریشوم اشاره نمود. این آبشارها در زمره محبوبترین جاذبههای جذاب حوالی ماسوله به حساب میآیند. همچنین چناچه مایل به کوهنوردی باشید میتوانید به قلههای سر به فلک کشیدۀ قرارگرفته در این حوالی از چمله قلۀ شاه معلم بروید. علاوه بر آن اگر علاقه دارید شبی را به صورت کمپینگ در دل طبیعتی سبز بگذرانید میتوانید مهمان ییلاق کوربار ماسوله باشید. طبیعت پیرامون ماسوله نمونۀ بارز طراوتِ طبیعت به حساب میآید، همچنان که آن شهر بیهمتا.
گردشگری و دیدنیهای ماسوله
موزهها
در یک تقسیمبندی کلی درباره جاهای دیدنی ماسوله میتوانیم این جاذبهها را به سه دسته تقسیم نماییم. بعضی از این دیدنیها مربوط به طبیعت می باشند که هر وقت به هر بخش از دیار ماسوله سر برگردانید حجم زیادی از آن را به چشم می بینید. اما قسمتی دیگر از آن خاطرات فرهنگی این منطقه می باشد که از دوران گذشتۀ تاریخ، به یادگار مانده است. قسمت دیگر نیز ماجراهایی است که به جریان زندگی و رخدادهای اجتماعی و مذهبی و مردم شهر ارتباط می یابد. جهت دیدار از همه این سه دسته میتوانید در کوچهباغهای شهر گام بردارید و تمام این جلوهها را به سادگی و به وضوح ببینید. ولی مسئولین شهر جهت سامانبخشیدن به این جاذبهها و دستهبندی آن سه موزه ترتیب دادهاند که پیشنهاد میشود از هر سه موزه بازدید نمایید . این سه موزه عبارت هستند از:
موزۀ تاریخ طبیعی در ماسوله
موزۀ میراث فرهنگی در ماسوله
موزۀ عون ابن علی در ماسوله
در موزۀ تاریخ طبیعی در ماسوله حیات وحش این ناحیه را از جهتی علمی و موشکافانه خواهید دید. در موزۀ میراث فرهنگی یادگارهایی اجتماعی از زمان حکومت پهلوی در معرض دید واقع شده اند. در موزۀ عون ابن علی نیز که یک امامزادۀ محبوب و قابل توجه به حساب میآید در کنار زیارت مزار امامزاده عون بن علی میتوانید ابزار و اقلامی مربوط به قرون دوم و سوم هجری قمری را ببینید. در این موزه علاوه بر اقلام متعلق به قرون دوم و سوم هجری آثاری از عصر حکومت تیموریان و صفویان هم خواهید دید.
بازار شهر ماسوله
بازار ماسوله در حقیقت قلب این شهر بیمثال به حساب میرود. این بازار در دو طبقه ایجاد شده است. بعضی از مغازهها در طبقۀ دوم و بعضی دیگر در طبقۀ اول قرار گرفتهاند. همه اقلام مورد نیاز گردشگران به همراه سوغات و لوازم زینتی در این بازار فروخته میشود.
خانههایی منحصر به فرد و تماشایی در ماسوله
ماسوله گیلان که یکی از نمونههای درخشان معماری پلکانی به حساب میرود زیباترین و دیدنی ترین خانهها را به خود اختصاص داده است. همانگونه که میدانید در معماری پلکانی اصل بر این می باشد که پشت بام یک خانه حیاط خانۀ بالادستی محسوب میگردد. این شکل قرارگرفتن خانهها نسبت به هم زیبایی و شکوهی خاص را به ارمغان میآورد. به ویژه اینکه این خانهها از جنس سنگ و خشت و گِل بنا شدهاند و طراوت و صمیمیت ویژه ای را هم یادآور میشوند. همچنین نکتۀ دیگری که در مورد خانههای تماشایی و زیبای شهر ماسوله به نظر میآید وجود گلدانهای گلهای شمعدانی یا دیگر گلهای رنگارنگ در زمینهای سبز از وجود برگهای آویخته است. وجود این گلدانهای گل بر سر طاقچههای پنجرهها و تلفیق و تلاقی خانههای کاهگلیِ روی هم قرارگرفته، موجب میگردد به شکل ناخودآگاه احساسی از صمیمیت و مهربانی و یکیبودن خانوادۀ ماسوله در قلب بیدار گردد. به عبارتی دیگر میشود گفت زمانی که در حال قدمزدن در کوچهباغهای شهر ماسوله باشید خانهای بزرگ و پهناور را خواهید دید که مردم آن همه با هم در دریایی از دوستی و مهربانی و صمیمیت و مهر در حال زندگی کردن می باشند و قستهای گوناگون این خانۀ واحد را با گلهایی رنگارنگ و برگهایی سبز زینت بخشیدهاند.
در سال ۱۳۵۴ شهر ماسوله به عنوان نخستین شهر تاریخی زنده در ایران با شمارۀ ثبت ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. ویژگیهای ناب این شهر تماشایی به شکل فهرستوار عبارت هستند از:
معماری پلکانی
بافت تاریخی ماسوله
جنگلهایی بکر و سبز و باطراوت
آبشارهایی پر آب و خروشان
کوههایی بلند و سبز
ماسولۀ زیبا و دیدنی که تاریخ، فرهنگ و تمدن سرزمین ایران را همراه با شکوه بیهمتای طبیعت به تصویر کشیده است و سالها است عنوان نخستین شهر تاریخی زنده را به خود اختصاص داده است هر ساله با عنوان جذابترین مقصد توریستی میزبان تعداد بسیاری از گردشگران علاقه مند تاریخ و طبیعت از سراسر دنیا است. مهمانان شهر در ماسولۀ چشمنواز فرصت دیدن کوه و جنگل و آبشار و دشت را خواهند داشت و در ضمن آن قادر هستند از پلههای کاهگلی و جذابی که همه سطح شهر را در بر گرفتهاند بگذرند. خانههای شهر دلنواز ماسوله دارای طاقچههایی ناب است . بر هر کدام از این طاقچههای تماشایی، گلدانهای گلی که از گلهای رنگارنگ لبریزند قرار گرفتهاند. به عبارت دیگری میشود گفت قدمزدن در بین این کوچههای خوش رنگ و رو دقیقا مانند قدمزدن در یک گالری هنری می باشد. گالری خاصی که قطعا برای ایجاد آن تعداد خیلی زیادی از هنرمندان بایستی کمر همت ببندند و شبانه روز سعی کنند تا شاید همه چیز بتواند به شکل احسن جلو برود. در صورتی که این گالری بی مانند همه چیز را در کمال دقت و زینت و جذابیت در کنار هم قرار داده است و افزون بر همه ظرافتها و لطایف هنری توانسته است زیبایی و شکوه و نیروی زندگی را هم به همراه داشته باشد. به این ترتیب پُر بیراه نیست اگر بگوییم که لازم است برای سفر به شهر زیبای ماسوله وقت بیشتری در نظر گرفته شود و با دقت زیادتری در کوچه باغهای این شهر تماشایی قدم زده شود. زیرا ماسوله شهر زیباییها می باشد و در شهر زیباییها قطعا تماشاگران غرق جذابیت و شکوه خواهند شد. ماسوله شهر رنگها می باشد. پس لازم است که در سفر به این شهر تماشایی رقص رنگها را با شوق به نظاره بنشینید.